E-artykuł: Cesarskie cięcie
Porody odbywające się w Gabinetach Lekarskich na ogół są oceniane jako „trudne”. W fizjologicznych warunkach poród odbierany jest przez właściciela w domu i w momencie gdy wszystko przebiega zgodnie z planem nie wymaga interwencji lekarskiej
Masaż noworodka
Odsysanie gruszką pediatryczną z jamy ustnej
Osysanie gruszką pediatryczną resztek śluzu
Pierwsze karmienie tuż po porodzie
Należy pamiętac o temperaturze
Szczenięta lubią przebywać w grupie, jak najbliżej siebie
Tlenoterapia jako wspomaganie resuscytacji
Tlenoterapia
Wiązanie pępowiny
tech. wet. Ewelina Stanclik,
Gabinet Weterynaryjny Med-Wet w Bielsku-Białej
Cesarskie cięcie
W sytuacji gdy pojawiają się pierwsze trudności właściciel ,hodowca rodzącą samicę wraz z urodzonymi już młodymi powinien przewieźć do lekarza weterynarii. Powikłań porodowych można wymienić sporą listę, niemniej zawsze gdy pojawiają się pierwsze przeszkody nie należy zwlekać i czym prędzej udać się do Gabinetu Lekarskiego. Zależnie od zaistniałej sytuacji, stanu matki oraz stanu młodych (najczęściej oceniany poprzez badanie kliniczne matki oraz badanie ultrasonograficzne) prowadzący lekarz weterynarii podejmuje decyzje o dalszym postępowaniu ; cesarskie cięcie czy też kontrolowany poród z pomocą lekarską. Niemniej niezależnie od wyboru metody przed technikiem weterynarii stoi wiele wyzwań. Podczas porodu asysta technika weterynarii jest nieodzowna. Począwszy od przygotowania spokojnego miejsca dla rodzącej samicy oraz potrzebnych akcesoriów, a skończywszy na przygotowaniu sali chirurgicznej i miejsca dla noworodków.
Technik weterynarii poinformowany o tym, iż w Gabinecie będzie odbywał się poród powinien rozpocząć od przygotowania gabinetu lekarskiego do przyjęcia rodzącej samicy jej młodych oraz niezbędnych akcesoriów do interwencji lekarskiej.
Gabinet w którym będzie odbywał się poród w miarę możliwości powinien być przygotowany tak aby osoby nieuczestniczące w porodzie nie musiały do niego wchodzić oraz by było w miarę spokojnie ( jak na możliwe warunki w zakładzie leczniczym). W Gabinecie powinien być przygotowany aparat do badania ultrasonograficznego. W międzyczasie powinno być przygotowane wkłucie dożylne ( wenflon dostosowany do wielkości pacjenta) oraz płyn do infuzji dożylnej ( najczęściej płyn Ringera lub glukoza). Zanim zostanie podjęta decyzja o metodzie, porodu technik weterynarii powinien mieć w pogotowiu ; ręczniki do masażu noworodków, gruszki do odsysania płynu z jamy ustnej i nosa, nożyczki, kleszczyki Peana do zaciśnięcia pępowiny,igłotrzymacz, nici, podkład higieniczny, linię tlenową.
Trudno jest w Gabinecie lekarskim stworzyć naturalne warunki dla rodzącej samicy, niemniej dla dobra jej i młodych powinno się dołożyć wszelkich starań by zmniejszyć stres u matki, sam akt porodu jest dla niej niezwykle stresujący, dlatego też nasze działania i drobne szczegóły jak ; zmniejszenie natężenia oświetlenia,ograniczenie liczby osób przebywających w gabinecie, staramy się ograniczyć hałas i nasze działania do niezbędnych. Zwłaszcza gdy samica ma rodzić metodą naturalną przy asyście lekarza weterynarii. Nieco inaczej wygląda sytuacja gdy prowadzący lekarz decyduje o podjęciu interwencji chirurgicznej. W takiej sytuacji tempo pracy należy zdecydowanie zwiększyć tak by nie obarczać matki zbyt długą sedacją oraz narażaniem noworodków na długi kontakt z lekami. Zanim samica dostanie leki premedykujące cały personel, sala chirurgiczna oraz miejsce dla młodych powinny być w pełnej gotowości. Cesarskie Cięcie jest jednym z niewielu zabiegów, które angażują do pracy cały zespół, a w przypadku dużych suk/kotek(ewentualnej dużej ilości szczeniąt/kociąt) każde ręce do pomocy są na wagę złota tak jak i każda chwila zwłoki.
Przygotowanie sali chirurgicznej
Przed zabiegiem sala chirurgiczna powinna być przygotowana na tyle by samica po premedykacji mogła natychmiast zostać położona na stole operacyjnym, a lekarz mógł przystąpić natychmiast do pracy. Korzystnie dla rodzącej jest gdy cały zespół pracujący w Gabinecie jest przygotowany na ewentualność cesarskiego cięcia tak aby każdy wiedział jakie są jego obowiązki, a praca odbywała się systematycznie bez zbędnego chaosu. Przygotowania sali operacyjnej należy zacząć od zestawu narzędzi potrzebnego do zabiegu. W momencie gdy Zakład Leczniczy dysponuje autoklawem w którym istnieje możliwość sterylizacji rękawów dobrym wyjściem jest zestaw tzw Stanu Nagłego, który zawiera pełen zestaw narzędzi chirurgicznych oraz serwety i gazy. Taki zestaw powinien być odłożony na nagłe sytuacje by oszczędzić czas sterylizacji narzędzi. Odwrotnie gdy nie ma możliwości użycia rękawów do sterylizacji oraz przechowywania gotowego zestawu do użycia, pomocne rozwiązania są dwa : zawsze powinien być przygotowany sterylny zestaw narzędzi w sterylizatorze lub wraz z otrzymaniem telefonu o powikłaniach podczas porodu technik weterynarii powinien natychmiast przygotować zestaw do sterylizacji by zminimalizować okres oczekiwania na zabieg chirurgiczny. Kiedy narzędzia mamy już gotowe, należy przygotować zestaw; rękawice sterylne, nici chirurgiczne wchłanialne oraz niewchłanialne dostosowane do wielkości pacjenta,serwety do nakrycia pola operacyjnego, zestaw do intubacji ( rurki intubacyjne-kilka sztuk, laryngoskop, lignokainę w żelu – w przypadku kota żel wodny, strzykawkę , bandaż, worek ambu), płyny do infuzji, kardiomonitor – klamry rozłożyć na stole odpowiednio do ułożenia pacjenta. Podczas Cesarskiego Cięcia liczy się czas więc najlepiej mieć wszystkie potrzebne akcesoria pod ręką by ograniczyć marnowanie czasu na szukanie potrzebnych elementów. W momencie gdy sala chirurgiczna jest przygotowana do zabiegu należy poinformować lekarza o możliwości rozpoczęcia dalszych procedur.
Przygotowanie miejsca dla noworodków
Miejsce dla noworodków powinno być usytuowane poza chirurgią najlepiej wykorzystać do tego celu inkubator z odpowiednio wcześniej nastawioną temperaturą lub gdy nie ma takiej możliwości klatka(koniecznie dodatkowo wyłożona termoforem lub matą grzewcza) umożliwiająca nam łatwy dostęp do osesków. Dobrze gdy jest wyłożona na dnie jakimś kocem lub ręcznikiem oraz podkładem higienicznym.
Podstawowy zestaw służący do przyjęcia młodych na świat: ręczniki, linia tlenową,nici,kleszczyki peana,igłotrzymacz, nożyczki, gruszka najlepiej pediatryczna, stetoskop najlepiej pediatryczny.
Reanimacja/resuscytacja noworodków
Młode, które przychodzi na świat jest stymulowane przez matkę począwszy od ruchów macicy,parcia suki, przegryzienia błon płodowych,pępowiny oraz ostatecznie wylizywania młodego z resztek błon płodowych i tym samym pobudzania oddechu i pracy serca. Interwencja chirurgiczna pozbawia noworodka tej części porodu, w związku z czym czynności wykonywane przez matkę musi wykonać człowiek. Lekarz wykonujący zabieg przekazuje asystentom do ręki szczenię tuż po przecięciu pępowiny, teraz już cała praca w rękach technika weterynarii. Najczęściej młode urodzone przez cesarskie cięcie wymagają trochę czasu zanim zaczną samodzielnie oddychać. W momencie gdy lekarz przekazuje nam do rąk bezwładne szczenię powinniśmy natychmiast podjąć próby reanimacji i resuscytacji szczeniaka. Rozpoczynamy od zabezpieczenia pępowiny – przede wszystkim odpinamy kleszczyki by nie doszło do uszkodzenia ciała poprzez szarpnięcie kleszczykami. Najlepiej od razu podwiązać pępowinę i przystąpić do masażu z naprzemiennym odsysaniem pozostałości wód i śluzu z jamy ustnej i nosa. Masaż wykonujemy z użyciem ręcznika możliwie dostosowanego do wielkości oseska ( zbyt duży może ograniczać nasze ruchy i doprowadzić do nieefektywnej pracy) wykonujemy ruchy pocierania po grzbiecie i naprzemiennego ucisku klatki piersiowej ( najlepiej palcem wskazującym i kciukiem). Ruchy powinny być energiczne i dosyć mocne ale z wyczuciem. Rytm serca nowo narodzonych zwierząt utrzymuje się w granicach 150-200 uderzeń na minutę zatem powinniśmy starać się utrzymać to tempo. Jeżeli sam masaż i odsysanie płynu nie pomaga można spróbować pobudzić oddech poprzez „strzepnięcie szczeniaka/kociaka” wykonując wymach. Trzymając szczenię/kocię oburącz głową skierowaną w dół wykonujemy zamach od góry do dołu ( od głowy w kierunku swoich nóg) wykorzystując siłę odśrodkową tym samym wypierając zalegający płyn w drogach oddechowych. Dodatkowo możemy spróbować wdmuchnąć powietrze poprzez otwartą jamę ustną. Dobre efekty przynosi masaż połączony z tlenoterapią, z wykorzystaniem możliwie najmniejszej maseczki.Niekiedy mija sporo czasu zanim młode zaczną samodzielnie oddychać, jednakże noworodki są bardzo odporne na niedotlenienie dzięki czemu nasze działania plus tlenoterapia przynoszą oczekiwane rezultaty nawet po kilkunastuminutach od porodu. W związku z tym nie powinno się od razu rezygnować kiedy widzimy, iż noworodek nie oddycha samodzielnie. Podczas reanimacji należy zwrócić także uwagę na temperaturę, nowonarodzone zwierzęta pozbawione są termoregulacji, a ich fizjologiczna temperatura waha się w granicach 35-36 stopni, co więcej są bardzo podatne na spadek temperatury. Najczęściej ich temperatura wewnętrzna zależna jest od temperatury otoczenia, w związku z tym młode powinno się od razu umieścić w inkubatorze lub klatce z umieszczonym wcześniej termoforem ( należy sprawdzić dokładnie czy nie jest zbyt gorący by nie doprowadzić do poparzenia). Nigdy nie kładziemy zwierząt bezpośrednio na termoforze bez zabezpieczenia poprzez kocyk bądź ręcznik,podkład. Młode są także wrażliwe na wysoką temperaturę. Z racji ich naturalnej niskiej temperatury nie powinniśmy zbyt gwałtownie ich dogrzewać, gdyż możemy doprowadzić do wstrząsu.
Kiedy młode zaczynają samodzielnie oddychać można je zostawić w inkubatorze/klatce by mogły się same przemieszczać, natomiast jedna osoba powinna mieć na uwadze ich oddech oraz zachowanie. Naturalnym zachowaniem jest przemieszczanie się, pełzanie oraz leżenie wszystkich młodych w jednym miejscu najczęściej kładą się blisko siebie jednocześnie wokalizując. Ostetecznie przystępujemy do oględzin młodych by upewnić się czy nie posiadają wad wrodzonych takich jak; przepukliny,rozszczepy podniebienia, zrośnięcie odbytu oraz inne anomalie anatomiczne.
Podczas naturalnego porodu kiedy matka oczyści młode z resztek błon płodowych pozwala położyć się w okolicy brzucha i najczęściej młode zaczynają ssać mleko tym samym stymulując matkę do dalszego porodu. Mleko matki tuż po porodzie jest niezwykle istotne ze względu na jego skład i zawarte w nim przeciwciała tzw siara, które są bardzo istotne dla rozwoju młodych. Zważywszy na okoliczności cesarskiego cięcia nie zaleca się by młode były karmione tuż po porodzie z racji metabolizowania leków przez matkę w tym także przenikania substancji do mleka samicy. Aby uchronić młode przed działaniem leków zaleca się co najmniej 12 do 24 godzin sztucznego dokarmiania młodych przez opiekunów.
Pierwsze karmienie powinno odbyć się w gabinecie lekarskim tuż po zakończonym porodzie kiedy młode samodzielnie się przemieszczają i oddychają. Przygotowujemy mieszankę mlekozastępczą według informacji na opakowaniu dostosowując do wielkości i wieku pacjenta. Przed przystąpieniem do karmienia powinniśmy zadbać o obecność właściciela by udzielić informacji w jaki sposób prawidłowo należy karmić noworodki butelką. Często dla opiekunów zwierząt jest to pierwsze zetknięcie z karmieniem młodych, z związku z tym naszym zadaniem jest przekazać wszystkie istotne informacje o technice karmienia ( podajemy preparat mlekozastępczy przygotowany w odpowiednich proporcjach, przystępując do karmienia trzymamy zwierzę lekko pionowo) oraz o zagrożeniach związanych z sztucznym dokarmianiem. Głównym problemem najczęściej pojawiającym się jest zachłyśnięcie bądź zaparcia spowodowane nieprawidłowym przygotowaniem mleka. Ostatecznie informujemy o konieczności masażu brzuszka i okolicy krocza tuż po karmieniu by spowodować oddawanie moczu i kału.
Zabieg cesarskiego cięcia jest dużym wyzwaniem dla całego zespołu i wymaga od personelu zakładu leczniczego pełnego zaangażowania i zorganizowania. W takich sytuacjach czas płynie szybko, a każda chwila jest cenna, zapewne dla całego zespołu powitanie na świecie młodych poprzez cesarskie cięcie wywołuje spore napięcie, niemniej kiedy zabieg zakończony jest szczęśliwie, a ostatnią czynnością do wykonania pozostaje karmienie młodych cały stres opada, a pozostaje satysfakcja i radość.
